ملتحمه یا کونژنکتیو یک غشاء شفاف و نازک است که روی قسمت‌های قدامی سفیدی چشم و سطح داخلی پلک‌ها را می‌پوشاند. به التهاب این قسمت کونژنکتیویت می‌گویند. لفظ pink eye را می‌توان به همه انواع و یا به موارد عفونی آن اطلاق کرد. کونژنکتیویت ممکن است به علت عوامل میکروبی، ویروسی، آلرژیک و یا تحریک جسم خارجی باشد.
علائم و نشانه‌ها
واضح‌ترین علامت کونژنکتیویت، قرمزی چشم است. قرمزی چشم به دلیل التهاب و پرخونی ملتحمه ایجاد می‌شود. همچنین چشم‌ها ممکن است درد یا خارش داشته باشند. معمولاً دید بیمار طبیعی است و یا ممکن است به طور گذرا به دلیل ترشحات تار شود که معمولاً با پلک زدن مرتفع می‌شود.
چطور می‌توان تشخیص داد که کونژنکتیویت از چه نوعی است؟
برای تشخیص علت قرمزی معمولاً پزشک از شما سوالاتی کرده و چشم را معاینه می‌کند و ممکن است نمونه‌ای از ترشحات چشم شما گرفته و برای تعیین نوع به آزمایشگاه بفرستد. وجود بعضی علائم ممکن است سرنخی برای تشخیص نوع آن باشد. در غیر این صورت با آزمایش و کشت از ترشحات و آزمایش میکروب‌شناسی می‌توان نوع آن را تعیین کرد، هر چند معمولاً انجام آنها ضرورت نمی‌یابد.
کونژنکتیویت ویروسی: بسیاری اوقات تنها یک چشم را گرفتار می‌کند (هرچند فرم دوطرفه آن نیز کم نیست). این نوع کونژنکتیویت باعث آبریزش شدید و ترشح مختصر چشم می‌شود.
کونژنکتیویت میکروبی یا باکتریال: معمولاً هر دو چشم را گرفتار می‌کند و ترشحات علیظ زیادی ایجاد می‌کند که گاهی سبزرنگ است.
کونژنکتیویت آلرژیک: معمولاً دو طرف را گرفتار می‌کند، سبب خارش و قرمزی در چشم‌ها و گاهی در بینی می‌شود و همچنین آبریزش زیادی ایجاد می‌کند.
کونژنکتیویت آلرژیک: معمولاً دوطرف را گرفتار می‌کند، سبب خارش و قرمزی در چشم‌ها و گاهی در بینی می‌شود و همچنین آبریزش زیادی ایجاد می‌کند.
کونژنکتیویت پاپیلری غول پیکر یا Giant papillary conjunctivitis: معمولاً هر دو چشم را گرفتار کرده باعث عدم تحمل لنز تماسی، خارش، ترشح غلیظ، اشک ریزش و برجستگی‌های قرمزرنگ در زیر پلک‌ها ( به نام پاپیلا) می‌شود.
چه چیزی سبب کونژنکتیویت می‌شود؟
کونژنکتیویت ممکن است در اثر ویروس، یا باکتری ایجاد شود و یا به دلیل آلرژی به موادی مثل گرده گیاهان، گرد و غبار، دود یا مواد شیمیایی باشد. در کونژنکتیویت پاپیلری ژانت معمولاً علت تحریک جسم خارجی و در غالب موارد استفاده از لنز تماسی است. عفونت‌های سیستمیک ویروسی و یا باکتریال نیز ممکن است باعث کونژنکتیویت شوند.
درمان
در درجه اول باید از بروز آن پیشگیری کرد. هر دو نوع کونژنکتیویت ویروسی و باکتریال به سرعت پخش شده و به افراد دیگر سرایت می‌کنند. در زیر مواردی که باعث کاهش انتشار بیماری می‌شود ذکر شده است:
– دست‌ها را به دفعات بشوئید و از تماس و مالش چشم‌ها خودداری نمایید.
– از مشترک بودن حوله و بالش و وسایل حمام و شستشو با افراد دیگر پرهیز نمایید و پس از هر بار استفاده از وسائل ذکر شده آنها را بشویید.
– از شراکت قطره‌های چشمی و مواد آرایشی با دیگران پرهیز نمایید و پس از بهبود کونژنکتیویت آنها را عوض کرده تا دوباره دچار عفونت نشوید.
– عدم استفاده از لنز تماسی در مدت بیماری و پس از بهبود آنها را حتی‌المقدور عوض نمایید.
در موارد کونژنکتیویت‌های ویروسی و باکتریال کمپرس گرم ممکن است باعث آرامش و تسکین چشم‌ها شود.
کونژنکتیویت‌های ویروسی و باکتریال عموماً بدون درمان هم خودبه‌خود بهبود می‌یابند. استفاده از قطره‌های آنتی‌بیوتیک در موارد باکتریال بهبود آن را تسریع بخشیده و همچنین سرایت آن را به دیگران کاهش می‌دهد. در موارد خاصی ممکن است به آنتی‌بیوتیک سیستمیک نیز نیاز پیدا شود.
گاهی به دنبال کونژنکتیویت ویروسی ضایعات التهابی در قرنیه ایجاد می‌شود که برای درمان آنها گاهی استروئید موضعی لازم می‌گردد.
کونژنکتیویت‌های ناشی از تبخال باید با داروهای ضدتبخال درمان شوند.
برای کاهش کونژنکتیویت آلرژیک در طول روزهایی که گرده‌های گیاهان زیاد است (به هنگام وزش باد و فصل بهار) پنجره و درب‌ها را بسته نگاه داشته مانع ورود آنها به داخل شوید. اگر در معرض دود و مواد شیمیایی هستید در نواحی که تهویه خوبی دارد بایستید. در موارد کونژنکتیویت آلرژیک کمپرس سرد خیلی تسکین دهنده است.
اگر دچار کونژنکتیویت پاپیلری ژانت شده‌اید، معمولاً علت آن استفاده از لنز تماسی است. در این صورت باید حداقل برای مدتی از لنز استفاده نکنید. همچنین ممکن است تعویض نوع لنز برای پیشگیری از عود مفید باشد.
کونژنکتیویت پاپیلری ژانت ممکن است به دلیل پروتز و یا تحریک نوک بخیه باشد که در این صورت پزشک ممکن است بخیه را بردارد.
منبع : کتاب بیماریهای شایع چشم : دکتر محمد پاکروان